Dr. Kılıçsoy: Anemi hayat kalitesini düşürüyor
Eda Özdemir‘in sunumuyla dinleyiciyle buluşan 'Herşey Sağlık İçin' programının konuğu Aile Hekimi Uzman Dr. Yasemin KILIÇSOY oldu.
Eda Özdemir‘in sunumuyla dinleyiciyle buluşan 'Herşey Sağlık İçin' programının konuğu Aile Hekimi Uzman Dr. Yasemin KILIÇSOY oldu.
Toplumun en büyük sorunlarından biri olan Anemi (Kansızlık) Hayat Kalitesini Düşürüyor.
Eda: Anemi nasıl bir hastalıktır ? Neden kaynaklanıyor ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Aneminin nedenleri yaşlara göre farklılık gösteriyor. Bir bebek 6 ay düzenli olarak anne sütü alıyorsa kansızlık çok beklenen bir durum değil. Ancak,kalıtsal bir rahatsızlık varsa,kansızlık 4.ayda kendini göteriyor. Sağlık bakanlığının tüm Türkiye’de gerçekleştirdiği proje kapsamında, Aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz demir damlaları dağıtımı yer alıyor. Aynı zamanda ailelere de nasıl kullanılacağı anlatılıyor.
Eda: Anemi hangi dönemde daha riskli ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Süt çocukluğu dönemi yani 6 ay ve 24 ay arası kansızlık açısından oldukça risklidir. Çünkü bu dönem de ek gıdalara geçiş dönemidir. Anne sütü yeterli gelmiyor. Bebekler de ek gıdalara geçmekte geç kalırsak yada alım bozukluğu olursa bebek de iştahsızlık,gelişme geriliği,huzursuzluk,katılma nöbetleri başlıyor. Mutlaka takip etmek gerekir. Genelde 1-2 ay içinde tedaviye yanıt bekleniyor.
Eda: Kansızlık ileri yaş evresinde kendini nasıl gösteriyor ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Okul çocuklarında uyumsuzluklar oluyor. Hiperaktivte ve özellikle matematik dersinde başarısızlıklar olabiliyor. Kansızlık beyin fonksiyonlarını etkilediği için sayısal dersler de sıkıntı yaşanabiliyor. Aynı zamanda gelişme geriliği yapabiliyor. Aileler çocuklarını 6 yaşına kadar Aile Hekimlerine kilo,boy ve mental durumları için rutin kontrollere götürmeliler. Erişkinler de iş gücü kaybı,verimli çalışamama gibi sorunları beraberinde getiriyor.
Eda: Kansızlığın en belirgin belirtileri nelerdir ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Dinlenmeyen insan sabah uyanamaz yada yorgun kalkar. Keyifsz olur. Yaptığı işten verim alamaz. Halsizlik yapar.Saç dökülmesi ve çarpıntı olur. Hayat kalitesini ciddi oranda aşağı çeker.
Eda: Kansızlık erişkin kadın ve erkekler de ne gibi sorunları gözler önüne seriyor ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Doğurkanlık çağında ki kadınlar risk altında. Çünkü adet dönemi kanamalarında çok kan kaybı oluyor. Doğumsal sebeplerle fazla kan kaybediliyor. Erkekler de kansızlık ileri yaşlar da karşımıza çıkıyor.Alttan yatan neden kanser olabilir,mide ve bağırsak sisteminde kanamalar olabilir. Şüphelendiğimiz hastalara mutlaka hemogram bakıyoruz.Yılda bir defa hemogram testi yaptırılmalıdır.Ama genlerinde kansızlık olan vakaların durumu biraz daha özel oluyor. Onlar daha dikkatli olmalı ve daha sık kontrol edilmelidir.
Eda: Kansızlık sorunu yaşamamak için nasıl beslenmeliyiz ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Kansızlığın ana nedeni diyette ki alım bozukluğudur.Kırmızı et,yeşil yapraklı sebzeler,hafta da 3-4 kez yumurta tüketmeliyiz.Yumurta sarısı demir bakımından oldukça zengin.Kabuklu yemişler.Özellikle karadut,keçi boynuzu ve kara üzüm pekmezlerinde kan yapıcı maddeler bulunmaktadır.Diyabet hastaları biraz daha dikkatli olmak zorunda.Ülkemizde inek sütü tüketimi çok fazla. 2 yaşından sonra,özellikle iki bardakdan fazla süt tüketimi varsa kansızlığa neden oluyor.Sınırlandırmak gerekir.
Eda: Akdeniz anemisi ile Kansızlık bulguları arasında ki fark nedir ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Akdeniz anemisi biraz daha gürültülü daha komplike bir tablo. Türkiye’de % 2 gibi bir görünürlük söz konusu ancak,Antalya’da % 13 Edirne % 6 Şanlıurfa’da da % 6 Aydın % 5 İzmir % 4,8 İstanbul % 4,5 lere varan bir sıklık var.Türkiye’de daha çok taşıyıcı var. Bulgular çoğunlukla anemi şeklinde oluyor.Talasemi bir anemi hastalığıdır. Kansızlıkla bir olmasa bile demir tedavisine ihtiyaç duyan bir kısmıda var.
Eda: Hamilelik sürecinde kansızlık ile ilgili ne gibi önlemler almalıyız ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Kişi gebe kalmadan önce folik asit tedavisine başlanıyor. Gebelik kaldığında hemogram ve dğer bulaşıcı hastalıklara bakılıyor.Eğer kişi de anemi varsa tedaviye başlanıyor ancak yoksa bile vitamin ve kan desteğine başlanıyor.Annenin vücudu ne kadar sağlıklı ise,içinde gelişen bebek de o derece sağlıklı oluyor.Planlanmış gebelikler de durum daha rahat,sürpriz gebelikler de de kişinin durumuna göre kararlar alınıyor.Aile Hekimi birinci basamak olarak takibini yapıyor,kadın doğum ile birlikte kişiyi gözlemliyor.Bebek dünya ya geldikten sonra,emzirme süreci başlıyor.Bu dönemde de demr tedavisine devam ediliyor. Çünkü süt ile birlikte demir,anneden bebeğe geçiyor.Bebeğin demir ihtiyacı ilk 6 ay anneden bebeğe ulaşıyor.
Eda: Demir eksikliği zeka geriliğine neden olur mu ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Kansızlık gelişme geriliğine sebep olduğu kadar IQ seviyesinde düşmeye de neden oluyor.Yapılan araştırmalara göre,olabileceği zekanın % 5 kadarında ( IQ da % 10-15 )düşüklük meydana geliyor.Bebekler de kansızlık olmasa bile Ferritin düzeyinde düşüklükler olabiliyor.Bu da bebeğin zeka gelişimini etkiliyor.Bu yüzden demir eksikliği uygun anlardan itibaren yapılmalıdır.
Eda: Ne tarz testler uygulanıyor ? Dr. Yasemin KILIÇSOY : Aile Hekimliği birinci basamaktır. Bu açıdan bakıldığında hemogram alınıyor.Hemoglobin,Hematokrit değerine bakılıyor.İleri düzeyde merkeze gidildiğinde periferik yayma yani kan hücrelerine mikroskop da bakılıyor. Bunların bulguları çok önemlidir.Bir sürü parametre ye bakılıyor. Öncelik anemisinin olup olmadığı bulgusudur.Anemi varsa çeşidine bakılır ve uygun olan tedavi ve takip aşamasına geçilir.1-2 ay içinde değerlerin yükselmesi bekleniyor.Depoların dolması 6 ayı buluyor.
Eda: Üşümenin kansızlıkla bağlantısı var mı ?
Dr. Yasemin KILIÇSOY: Elbette var. Hastaların şikayetleri arasında yer alır.Ciltte solukluk,bakışlar da donukluk oluyor.Tetkikleri anemi den şüphelenerek yapıyoruz.
Eda: Talasemi den (Akdeniz Anemisi ) bahseder misiniz ? Nasıl bir hastalıktır.?
Dr.Yasemin KILIÇSOY: Talasemi genetik geçişli bir hastalıktır.Anne yada babanın bunu taşıması gerekiyor ki bu çocuğuna da geçebilsin.Türkiye’nin de içinde olduğu Akdeniz ülkelerinde önemli bir halk sağlığı sorunudur.Talasemi hastalığı ağır,tedavi düzgün sürmezse yaşam süresini belirgin kısaltan ve yaşam kalitesini çok olumsuz etkileyen bir hastalıktır.Hastalığın tedavisi zor ve maliyeti de yüksektir.
